RWA KULSZOWA LECZENIE

W tym artykule przedstawiam co robić w przypadku rwy kulszowej oraz  na co zwrócić uwagę w pierwszych dobach aby nie pogorszyć swojego stanu. Będzie to miało kluczowe znaczenie dla dalszego procesu leczenia. Rwa kulszowa jest to zespół objawów bólowych promieniujących do pośladka i nogi (ryc. 2.). Wynikają one z ucisku nerwu kulszowego lub jego korzeni L4, L5, S1, S2 i S3 (nerwy rdzeniowe, które wchodzą w skład budowy nerwu kulszowego). Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest ucisk korzeni nerwowych: L5 i S1 (rzadziej L4, S2 i S3) przez wypuklinę lub przepuklinę krążka międzykręgowego potocznie nazywaną „wypadnięciem dysku” (ryc. 1.) Inną przyczyną rwy kulszowej może być zapalenie mięśnia gruszkowatego uciskającego nerw kulszowy lub u osób starszych zmiany zwyrodnieniowe i powstające z tego powodu narośla kostne (osteofity), które mogą podrażniać korzenie nerwowe.

ryc. 1. przepuklina krążka międzykręgowego.

Objawy „wypadnięcia dysku”:

ryc. 2A. Ból promieniujący do nogi podczas rwy kulszowej (niebieski kolor). Zdjęcia 2A objawy ucisku korzenia L5, zdjęcie 2B objawy ucisk korzenia S1.

• ból o charakterze rwącym, mrowiącym lub piekącym lokalizującym się w obrębie kręgosłupa lędźwiowego, pośladka oraz tyłu nogi,
• nagły początek ostrego bólu najczęściej pojawia się po: schyleniu po jakiś przedmiot z ziemi, po wstaniu rano (złe ułożenie kręgosłupa lędźwiowego w nocy) lub po kichnięciu – sugeruje iż przyczyną może być przepuklina krążka międzykręgowego,
• jeśli ból narastał stopniowo który zazwyczaj nasila się w czasie długotrwałego siedzenia i pochylania się w przód – sugeruje iż przyczyną może być wypuklina krążka międzykręgowego,
• ruchy czynne kręgosłupa lędźwiowego nasilają dolegliwości – szczególnie zgięcie w przód,
• kichanie, kasłanie, parcie w toalecie często nasila dolegliwości,
• leżenie na plecach z nogami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych zmniejsza lub likwiduje ból (ryc.4),
• ból powoduje charakterystyczne boczne zgięcie kręgosłupa,
• w cięższych przypadkach może pojawić się osłabienie lub niedowład mięśni kończyny dolnej, występują wówczas trudności w spięciu się na palcach lub charakterystycznym opadaniu stopy podczas chodzenia – w takim przypadku należy niezwłocznie udać się na konsultację do neurochirurga,
• objawy rwy kulszowej zazwyczaj są jednostronne rzadko zdarza się, aby rwa dotyczyła obu kończyn.

Co robić?

Najważniejsze są pierwsze 1-3 doby
Skoro objawy już się pojawiły i mamy do czynienia z uszkodzeniem dysku, trzeba teraz zrobić wszystko, aby nie pogorszyć jego stanu. Siedzenie oraz schylanie się będzie powodowało jeszcze większą degenerację krążka. Należy unikać czynności zaznaczonych na czerwono i pomarańczowo (ryc. 3.) oczywiście na ile tylko się da, zanim wybierzemy się do zaufanego fizjoterapeuty/ lekarza, który dokładnie zdiagnozuje dolegliwość i ustali szczegółowy program leczenia. Im wcześniej rozpoczniemy prawidłowy proces leczenia tym większa szansa na szybki powrót do zdrowia oraz zmniejszenie ryzyka kolejnych nawrotów.

ryc. 3. Obrazuje procentowe obciążenie kręgosłupa lędźwiowego podczas codziennych czynności.

Pamiętaj o odciążeniu kręgosłupa.

W przypadku ostrego bólu, który nasila się podczas chodzenia, należy głównie leżeć przez cały dzień  przez 3-4 doby w pozycji odciążającej kręgosłup (ryc. 4.) oraz starać się wstać co godzinę na chwilowy spacer. Jeśli to ułożenie zwiększa dolegliwości (choć zdarza się to naprawdę rzadko) alternatywną pozycją będzie zgięcie kończyn w biodrach i kolanach ze stopami opartymi o podłoże. Jeśli chodzenie nie nasila znacznie dolegliwości, wskazane jest więcej ruchu w postaci zwykłego spaceru. W ostrym stanie nie staraj się leczyć ćwiczeniami przez Internet, ponieważ mogą one zaszkodzić. Dodatkowo pamiętaj, że po wstaniu po dłuższym leżeniu Twój krążek jest bardziej „napęczniały” zwiększył swoją objętość. Dlatego tym bardziej trzeba uważać na pozycję zgięciowe kręgosłupa.

ryc. 4. Pozycja odciążająca kręgosłup lędźwiowy.

Sugeruję zwolnienie lekarskie w czasie ostrego bólu kręgosłupa lędźwiowego.

Niestety, ale praca w tym momencie powinna zejść na boczny tor. Twoje zdrowie jest najważniejsze, w pracy możesz wykonywać czynności, które będą jeszcze bardziej uszkadzać dysk i zwiększać ucisk. Dlatego branie leków przeciwbólowych i kontynuowanie pracy może spowodować, że zamiast leczyć się 1-3 tygodnie, będziesz potrzebował kilku miesięcy. Ból jest sygnalizatorem, że coś się dzieje złego. Tłamsząc go być może będziesz mógł się schylić, posiedzieć dłużej w pracy, ale jeszcze bardziej będziesz uszkadzał swój "dysk". Niestety często się z tym spotykam. Leki traktuj jako środek poprawiający komfort życia. Pamiętaj, że one nie wpływają na strukturę krążka międzykręgowego jednak Twoje czynności tak. 

Tych objawów lepiej nie mieć.

W przypadku wystąpienia objawów osłabienia siły mięśniowej kończyn dolnych np. opadanie stopy (ucisk korzenia L5), nie możność wspięcia na palce (ucisk korzenia S1) natychmiast udaj się na konsultację do neurochirurga. To wcale nie oznacza, że od razu trzeba operować. Innymi niepokojącymi objawami z serii „lepiej ich nie mieć” jest drętwienie krocza, trudności z oddaniem lub trzymaniem moczu, utrata siły wypierania. Objawy te mogą być związane z „zespołem ogona końskiego” gdzie uciskowi ulega wcześniej wspomniany korzeń S3. Jest to kolejna sytuacja gdzie pierwszeństwo w ocenie ma neurochirurg i z tego typu objawami nie można zwlekać! 

Leczenie rwy kulszowej.

ryc. 5. Terapia kręgosłupa lędźwiowego.

Za pomocą zabiegów z zakresu fizjoterapii: terapii manualnej, ćwiczeń wzmacniających i rozciągających można szybko zniwelować objawy rwy kulszowej (jeśli odpowiednio szybko rozpocznie się proces leczenia).
W przypadku wypuklin dysku odpowiednie ćwiczenia przeprostne kręgosłupa (ryc. 6.) są w stanie zmniejszyć lub nawet cofnąć wypuklinę (wszystko zależy od wielkości wypukliny oraz wewnętrznego uszkodzenia dysku). Ćwiczeń "przeprostnych" nie powinno się wykonywać na własną rękę w czasie ostrego bólu kręgosłupa. 

ryc. 6. Ćwiczenia przeprostne kręgosłupa lędźwiowego wg. Metody McKenzie, nie powinno się ich wykonywać na własną rękę w przypadku ostrego bólu kręgosłupa.

Duży wpływ a może nawet największy na uszkodzenia dysku ma długotrwałe przebywanie w pozycji zgięciowej: np. siedzenie, pochylanie się w przód. Nie oznacza to jednak, że ruch zgięcia w przód jest zły. Problemem jest jego nadmiar w stosunku do wyprostu lub zgięć bocznych. Oczywiście, ta równowaga nigdy nie nastąpi (przecież nikt nie będzie chodził zgięty w bok – chyba że przy rwie kulszowej 😊). Najważniejsze żeby nie przebywać zbyt długo w jednej pozycji. Staraj się, co pół godziny wstać w pracy na spacer (60 sekund) poruszać kręgosłupem we wszystkie strony. Nasze ciało kocha ruch i Twój kręgosłup również. Korzystaj z basenu, ćwiczeń dobranych przez Twojego fizjoterapeutę – aktywność fizyczna musi uwzględniać Twoje możliwości - nie każda aktywność fizyczna jest dobra. Leczenie kręgosłupa lędźwiowego nie jest lokalnym problemem musi uwzględniać wiele aspektów: wiek, waga, budowa ciała, wady postawy, sposób odżywiania, sposób funkcjonowania. Dlatego odpowiednia ilość ruchu i unikanie przebywania w jednej pozycji kręgosłupa według mnie jest najbardziej optymalną formą profilaktyki. Dzięki temu zmniejszamy ryzyko nawrotu choroby lub jej powstania, niby takie proste prawda? Ale spróbuj nie zapomnieć i wstać co pół godziny 😊 

Autor artykułu: mgr Jarosław Komosa