Kręgosłup lędźwiowy kiedy operować?

W poniższym artykule opisuję sytuacje w których leczenie operacyjne kręgosłupa lędźwiowego jest konieczne lub powinno zostać rozważone. Wpis ma charakter edukacyjny, którego celem jest zwiększenie naszej świadomości oraz czujności odnośnie niepokojących objawów.  

Optymalny sposób leczenia kręgosłupa

Liczba chorych pacjentów wymagających leczenia chirurgicznego kręgosłupa jest bardzo mała w porównaniu do osób leczonych zachowawczo w tym rehabilitacji oraz farmakoterapii. Według wielu publikacji liczba pacjentów leczonych operacyjnie wynosi zaledwie 1-2 % wszystkich przypadków. Leczenie inwazyjne a na pewno takim jest leczenie chirurgiczne kręgosłupa często jest stygmatyzowane. Znane jest wielu osobom powiedzenie "operacja to ostateczność" jest to słuszne stwierdzenie ale nie zawsze. Rehabilitacja nawet u najlepszego fizjoterapeuty ma swoje granice i nie zawsze poradzi sobie z każdym "wypadnięciem dysku" czasami jest po prostu za późno. Najważniejsze jest, aby dobrać metodę leczenia, która będzie optymalna w danym momencie dla naszego kręgosłupa. Zapewniam, że w zdecydowanej większości przypadków wystarcza leczenie zachowawcze w tym rehabilitacja. Jednak czasami trzeba operacyjnie uwolnić od ucisku strukturę nerwową i nie ma na to innej rady. 

Objawy bólu a badanie obrazowe

Nasze objawy bólowe lub osłabienie siły mięśniowej muszą ściśle odpowiadać i pokrywać się z badaniem obrazowym MR lub TK. Potwierdzenie przepukliny krążka międzykręgowego w badaniach obrazowych nie dająca żadnych objawów nie jest wskazaniem do operacji. Wiele osób może mieć uszkodzone "dyski" i nawet o tym nie wie. Dlatego pamiętaj badanie MR musi współgrać z objawami z wywiadu oraz testami klinicznymi. Jeśli tak jest i nie ma perspektywy poprawy poprzez zastosowanie mniej inwazyjnych metod a objawy są nieznośnie należy rozważyć możliwość leczenia operacyjnego.

Leczenie zachowawcze nie zawsze pomaga

Jeśli metody zachowawcze (rehabilitacja, farmakoterapia) przez okres 6 tygodni nie pomagają a ból jest nie do wytrzymania lub nasila się powinno rozważyć się możliwość leczenia operacyjnego. Sam ból nie jest bezwzględnym wskazaniem do zabiegu chirurgicznego. Jeśli jednak dolegliwości znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie operacja może okazać się niezbędna do powrotu do sprawności.

Nagła utrata siły mięśniowej

Jeśli doszło do  nagłej utraty siły ważnych mięśni kończyny dolnej spowodowanej przepukliną krążka międzykręgowego wskazana jest chirurgiczna dekompresja uciśniętego nerwu. Jeśli stan osłabienia siły mięśniowej zostanie zlekceważony i pozostanie tak przez okres kilku tygodni siła mięśniowa może trwale pozostać osłabiona. W takim przypadku jeśli nie istnieją poważne dolegliwości bólowe operacja nie jest już wskazana, ponieważ siła mięśniowa nie powróci. Jeśli występują objawy opadania stopy, brak możliwości wspięcia na palce, nasza kończyna dolna ugina się pod naszym ciężarem z powodu braku siły mięśniowej nie możesz tego lekceważyć. W takim przypadku jak najszybciej zgłoś się do lekarza neurochirurga (48 godzin od wystąpienia objawów). Im szybciej to zrobisz tym lepiej!

Objawy zespołu ogona końskiego

W tym przypadku trzeba działać jak najszybciej! Jeśli pojawią się dolegliwości bólowe promieniujące do krocza, wystąpi zatrzymanie moczu, osłabienia napięcia zwieraczy odbytu w ciągu 24 godzin musisz pojawić się u lekarza neurochirurga. Jeśli badania obrazowe potwierdzą objawy zespołu ogonka końskiego operacja musi zostać wykonana w ciągu 48 godzin. Pierwszym sygnałem ostrzegawczym w tym przypadku jest ból promieniujący do krocza lub jego drętwienie.

Chromanie neurogenne

Przypadłość ta dotyczy zazwyczaj ludzi po szóstej dekadzie życia. Spowodowane jest to stenozą odcinka lędźwiowego czyli zmniejszeniem wymiarów kanału kręgowego w którym przebiegają struktury nerwowe. Chromanie neurogenne objawia się bólem dolnego odcinka lędźwiowego, pośladków oraz kończyn dolnych. Dolegliwości pojawiają się w trakcie spaceru po przejściu ok 100-400 metrów. Zmniejszenie bólu następuje podczas pochylenia w przód, leżeniu na plecach z nogami zgiętymi lub siedzeniu. Niestety rehabilitacja w przypadku stenozy kręgosłupa lędźwiowego z objawami chromania neurogennego jest bardzo mało lub w ogóle nieskuteczna. Dlatego jeśli nie ma innych przeciwwskazań należy rozważyć możliwość leczenia operacyjnego. Oczywiście, jeśli brak nagłych deficytów neurologicznych np. opadania stopy operacja nie jest bezwzględnie wskazana. Wszystko w tym przypadku zależy od oczekiwań pacjenta.

Kręgozmyk

Jest to choroba narządu ruchu i związana jest z niestabilnością kręgosłupa. Polega na przemieszczeniu kręgu ku przodowi w stosunku do segmentu kręgu leżącego poniżej. Leczenie zachowawcze z powodzeniem stosuje się w przypadku kręgozmyku pierwszego stopnia (0-25% przemieszczenia) oraz niektórych drugiego stopnia (25-50% przemieszczenia). Możliwość leczenia operacyjnego należy rozważyć w przypadku postępujących objawów, braku skuteczności leczenia zachowawczego, pogłębianiu się przesunięcia, występowaniu objawów neurologicznych (osłabienie siły mięśniowej np. opadająca stopa) lub zbyt dużych przemieszczeniach szczególnie trzeci i czwarty stopień

Kiedy rehabilitacja?

Zdecydowana większość przypadków leczenia kręgosłupa lędźwiowego dobrze reaguje na leczenie zachowawcze lub mało inwazyjne. Używając języka zrozumiałego dla pacjentów "wypadnięcie dysku" to nie koniec świata. Tym bardziej jeśli jedynym poważnym problemem jest silny ból. Najczęstszymi objawami wypadnięcia dysku są:

• silny ból w znacznym stopniu ograniczającym nasze codzienne funkcjonowanie,
• ból może lokalizować się w dolnym odcinku lędźwiowym kręgosłupa oraz promieniować do kończyny dolnej lub do obu kończyn (rzadziej),
• dolegliwości nasilają się podczas czynności w obrębie kręgosłupa lędźwiowego,
• kichanie, śmianie się, parcie w toalecie może nasilać dolegliwości,
• może pojawić się charakterystyczna sylwetka ze zgięciem w bok oraz do przodu (reakcja obronna organizmu),
• po przebudzeniu rano możemy czuć się połamani i dolegliwości nasilają się,
• na zdjęciu MRI widoczne jest uszkodzenie krążka międzykręgowego, które powoduje kompresje struktur nerwowych (nerwy rdzeniowe, opona twarda),
• leżenie na plecach z nogami zgiętymi w stawach kolanowych i biodrowych zmniejsza dolegliwości.

Przy tego typu objawach zaleca się w pierwszej kolejności leczenie metodami zachowawczymi w tym rehabilitacja kręgosłupa oraz odpowiednia profilaktyka. Im wcześniej zaczniemy dbać o nasze zdrowie tym dłużej będziemy nim się cieszyć. Dbaj o swój kręgosłup :)Artykuł ten w żadnym stopniu nie zastąpi profesjonalnej porady. Dlatego zawsze zachęcam w przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub niepokojących objawów udać się na konsultację do zaufanego specjalisty.  

Autor artykułu: mgr Jarosław Komosa